Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 40
śīte varṣāsu cādyāṃstrīn vasante'ntyān rasānbhajet svāduṃ nidāghe, śaradi svādutiktakaṣāyakān||56||
śaradvasantayo rūkṣaṃ śītaṃ gharmaghanāntayoḥ||56||
annapānaṃ samāsena viparītamato'nyadā||57||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
śīte-hemantaśiśirayoḥ, varṣāsu cādyāṃstrīn-svādvamlalavaṇākhyān, rasān bhajet| vasante cāntyāṃstrīn-tiktakaṭukaṣāyān bhajet| svāduṃ nidāghe-grīṣme madhuraṃ, bhajet| śaradi svādutiktakaṣāyān bhajet| śaradvasantayo rūkṣamannapānaṃ samāsena bhajet| ato viparītaṃ-snigdham, anyadāhemantaśiśiragrīṣmavarṣāsu| śītamannapānaṃ gharmaghanāntayorbhajet| ato viparītaṃ-uṣṇamannapānam, anyadāhemantaśiśiravasantavarṣākhye kāle, bhajet|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
vyāsenoktamṛtucaryāṃ sukhagrahaṇārthaṃ samāsenāhaśīte varṣāsu ceti| hemantaśiśiravarṣāsu svādvamlalavaṇasnigdhoṣṇamannapānaṃ bhajet| vasante tiktakaṭukaṣāyarūkṣoṣṇam| grīṣme svāduśītasnigdham| śaradi svādutiktakaṣāyarūkṣaśītam| iti mathitārthaḥ|5