Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 31
sampadvipatsvekamanā, hetāvīrṣyetphale na tu||25||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
nirvikāratvaṃ vidhatte-sampadvipatsviti| hetuṣu sampatsu, ciṣādahetuṣu vipatsu, ekamanāḥ-harṣaviṣādarahitacitto, bhavet| īrṣyāṃ niṣedhati-hetāviti| parotkarṣāsahanamīrṣyā| tāṃ na kuryāt| yo hi buddhimān, sa hetauphalasādhane, īrṣyet, na tu phale| etaduktaṃ bhavati, 5
ekaṃ phalamuddiśya, tatsādhanamanutiṣṭhadbhiḥ parasparerṣyayā'nuṣṭheyam| tathā hyanuṣṭhitaṃ karma samyagāśu niṣpadyate| atha daivānukūlyādekasya phale siddhe, tatretarairīrṣyā na kartavyā| sā hi na phalasya sādhanam, pratyuta pāparitāpayoriti|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
sampatsu vipatsu caikamanāḥ-samacittaḥ| sampatsu harṣeṇa, vipatsu viṣādādinā, na bhāvyamityarthaḥ| hetāvityādi| hetau-kāraṇe, īrṣyet| yathā-ayamevaṃ śrutatyāgādiguṇavān kasmāt, kasmādahamapyevaṃ na bhaveyam| phale na tu-parakīye śobhane phale vastrālaṅkārādike nerṣyet|