Apastamba Grihya-sutra [sanskrit]
41,347 words | ISBN-10: 8186937838 | ISBN-13: 9788186937839
The Sanskrit edition of the Apastamba Grihya-sutra with the commentaries of Haradatta (called the Anakula-vritti) and Sudarshana (called the Grihyatatparyadarshana-vyakhya). The Apastamba Grihyasutra is a short treatise on Vedic rituals which, together with the Hiranyakeshin-grihya-sutra, belongs to the Taittiriya School of the Black Yajur-Veda. Original titles: Āpastambagṛhyasūtra (आपस्तम्बगृह्यसूत्र), Haradatta Anākulāvṛtti (हरदत्त अनाकुलावृत्ति), Sudarśana Gṛhyatātparyadarśanavyākhyā (सुदर्शन गृह्यतात्पर्यदर्शनव्याख्या)
Sutra 13.5
uttarayābhimantrya dakṣiṇaṃ pādaṃ brāhmaṇāya prayacchetsavyaṃ śūdrāya // ĀpGs_13.5 //
savyaṃ śūdrāya kṣatriyavaiśyābhyāmaniyamaḥ /
puṃliṅgasyāvivakṣitatvāt /
strīṣvapyevam /
'strī prakṣālayati pumānabhiṣiñcati /
viparītameke'(bau.gṛ-1-2)iti kalpāntaram /
patnīyajamānau jaṅghe dhāvata iti yajñe viśeṣaḥ /
āpaḥ pādyā iti prakaraṇādeva siddhe pādagrahaṇamuttaratra pādapratyayo mābhūdityevamartham /
tena prakṣālayitrupasparśana pāde na bhavati //5//
________________________
śūdrāya tu pūrva savyam /
atra brāhmaṇaśūdrāveva prakṣālayitārau, na tu rājanyavaiśyau;tayoranabhidhānāt /
anye tu-kṣatriyavaiśyābhyāṃ aniyamena pūrva pādaṃ prayacchediti //5//
5 prakṣālayiturupasparśa ātmābhimarśaśca /
Haradatta’s Anākulā-vṛtti (sūtra 13.5)
atha pūjyamānastā apaḥ uttarayarcā"āpaḥ pādāvanejanī"ritye tayābhimantrya prakṣālayitre' brāhmaṇāya dakṣṇaṃ pādaṃ pūrva prayacchet prasārayet /savyaṃ śūdrāya kṣatriyavaiśyābhyāmaniyamaḥ /
puṃliṅgasyāvivakṣitatvāt /
strīṣvapyevam /
'strī prakṣālayati pumānabhiṣiñcati /
viparītameke'(bau.gṛ-1-2)iti kalpāntaram /
patnīyajamānau jaṅghe dhāvata iti yajñe viśeṣaḥ /
āpaḥ pādyā iti prakaraṇādeva siddhe pādagrahaṇamuttaratra pādapratyayo mābhūdityevamartham /
tena prakṣālayitrupasparśana pāde na bhavati //5//
________________________
Sudarśana’s Gṛhyatātparyadarśana-vyākhyā (sūtra 13.5)
atha pūjyastā apaḥ'āpaḥ pādāvanejanīḥ'ityetayābhimantrya prathamaṃ dakṣiṇaṃ pādaṃ brāhmaṇāya prakṣālayitre prayacchet /śūdrāya tu pūrva savyam /
atra brāhmaṇaśūdrāveva prakṣālayitārau, na tu rājanyavaiśyau;tayoranabhidhānāt /
anye tu-kṣatriyavaiśyābhyāṃ aniyamena pūrva pādaṃ prayacchediti //5//
5 prakṣālayiturupasparśa ātmābhimarśaśca /