Essay name: Abhijnana Sakuntala (with Katayavema commentary)
Author: C. Sankara Rama Sastri
This edition concerns the Abhijnana Shakuntala by Kalidasa including the Sanskrit commentary by Katayavema and an English Translation with notes. Kalidasa is renowned as one of the greatest Sanskrit poets. Among his distinguished works is "Abhijnana Sakuntala"—a drama that showcases his remarkable imagination and poetic genius.
Page 615 of: Abhijnana Sakuntala (with Katayavema commentary)
615 (of 632)
External source: Shodhganga (Repository of Indian theses)
Download the PDF file of the original publication
Act AXIOMS 343 Page
II. यथा कस्यापि पिण्डखर्जूरेद्वेजितस्य तिन्त्रिणीफले अभिलाषो भवेत् । ४९
त्रिशङ्कुरिवान्तराले तिष्ट ।
[yathā kasyāpi piṇḍakharjūredvejitasya tintriṇīphale abhilāṣo bhavet | 49
triśaṅkurivāntarāle tiṣṭa |
] III. विकारं खलु परमार्थतोऽज्ञात्वाऽनारम्भः प्रतीकारस्य ।
निग्धजनसंविभक्तं खलु दुःखं मद्यवेदनं भवति ।
सागरं वर्जयित्वा कुत्र वा महानद्यवतरति ।
क उदानीं सहकार मन्तरेणातिमुक्तलनां पत्रवितामर्हति ।
किमत्र चित्रं यदि विशाखे शशाङ्कलेखामनुवर्तेते |
[vikāraṃ khalu paramārthato'jñātvā'nārambhaḥ pratīkārasya |
nigdhajanasaṃvibhaktaṃ khalu duḥkhaṃ madyavedanaṃ bhavati |
sāgaraṃ varjayitvā kutra vā mahānadyavatarati |
ka udānīṃ sahakāra mantareṇātimuktalanāṃ patravitāmarhati |
kimatra citraṃ yadi viśākhe śaśāṅkalekhāmanuvartete |
] P
लभेत वा प्रार्थयिता न वा श्रियं श्रिया दुरापः कथमप्तिो भवेत् ॥ ७१
क इदानीं शरीरनिर्वापयित्री शारदी ज्योत्स्नां पटान्तेन निवारयिष्यति ।
ग्लपयति यथा शशाङ्कं न तथा हि कुमुद्वतीं दिवसः ||
विवक्षितं ह्यनुक्तमनुतापं जनयति ।
आपन्नस्य विषयवासिनो जनस्यार्तिहरेण राज्ञा भवितव्यम् ।
बहुवल्लभा राजानः ।
अहो विनवत्यः प्रार्थितार्थसिद्धयः ।
७२.
पट
[labheta vā prārthayitā na vā śriyaṃ śriyā durāpaḥ kathamaptiो bhavet || 71
ka idānīṃ śarīranirvāpayitrī śāradī jyotsnāṃ paṭāntena nivārayiṣyati |
glapayati yathā śaśāṅkaṃ na tathā hi kumudvatīṃ divasaḥ ||
vivakṣitaṃ hyanuktamanutāpaṃ janayati |
āpannasya viṣayavāsino janasyārtihareṇa rājñā bhavitavyam |
bahuvallabhā rājānaḥ |
aho vinavatyaḥ prārthitārthasiddhayaḥ |
72.
paṭa
] IV. न गुणविरोधिन्याकृतिः ।
कोऽन्यो हुतवहाद्दग्धुं प्रभविष्यति ।
क इदानीमुष्णोदकेन नवमालिकां सिञ्चति ।
इष्टप्रवासजनितान्यबलाजनस्य दुःखानि नूनमतिमात्रसुदुःसहानि ||
दिष्ट्या धूमावरुद्धदृष्टेरपि यजमानस्य पावक एवाहुतिः पतिता ।
ओदकान्तात्स्निग्धो जनोऽनुगन्तव्यः ।
गुर्वपि विरहदुःखमाशाबन्धः साहयति ।
भाग्यायत्तमतः परं न खलु तद्वाच्यं वधूबन्धुभिः ||
१०
१०३
१०४
१०२
न खलु धीमतां कश्चिदविषयो नाम ।
शुश्रूषख गुरून् ..
कुलस्याश्रयः ॥
अतिस्नेहः पापशङ्की ।
अर्थो हि कन्या परकीय एव ।
[na guṇavirodhinyākṛtiḥ |
ko'nyo hutavahāddagdhuṃ prabhaviṣyati |
ka idānīmuṣṇodakena navamālikāṃ siñcati |
iṣṭapravāsajanitānyabalājanasya duḥkhāni nūnamatimātrasuduḥsahāni ||
diṣṭyā dhūmāvaruddhadṛṣṭerapi yajamānasya pāvaka evāhutiḥ patitā |
odakāntātsnigdho jano'nugantavyaḥ |
gurvapi virahaduḥkhamāśābandhaḥ sāhayati |
bhāgyāyattamataḥ paraṃ na khalu tadvācyaṃ vadhūbandhubhiḥ ||
10
103
104
102
na khalu dhīmatāṃ kaścidaviṣayo nāma |
śuśrūṣakha gurūn ..
kulasyāśrayaḥ ||
atisnehaḥ pāpaśaṅkī |
artho hi kanyā parakīya eva |
] 2 १०७
११०
[107
110
]
