Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 12
gudāṅkurā bahvanilāḥ śuṣkāścimicimānvitāḥ||28||
mlānāḥ śyāvāruṇāḥ stabdhā viṣamāḥ paruṣāḥ kharāḥ||29||
mitho visadṛśā vakrāstīkṣṇā viśphuṭitānanāḥ||29||
bimbīkarkandhukharjūrakārpāsīphalasannibhāḥ||30||
kecitkadambapuṣpābhāḥ kecitsiddhārthakopamāḥ||30||
śiraḥpārśvāṃsakaṭyūruvaṅkṣaṇābhyadhikavyathāḥ||31||
kṣavathūdgāraviṣṭambhahṛdgrahārocakapradāḥ||31||
kāsaśvāsāgnivaiṣamyakarṇanādabhramāvahāḥ||32||
tairārto grathitaṃ stokaṃ saśabdaṃ sapravāhikam||32||
rukphenapicchānugataṃ vibaddhamupaveśyate||33||
kṛṣṇatvaṅnakhaviṇmūtranetravakkraśca jāyate||33||
gulmaplīhodarāṣṭhīlāsambhavastata eva ca||34||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
vātādhikā gudajāḥ ṣuṣkādiguṇayuktāḥ| viṣamāḥ-viṣamasaṃsthānā ūrdhvādhastiryagādiduḥsaṃsthitāḥ| paruṣāḥ-ṣākapatrāditulyasparṣāḥ| mitho visadṛṣāḥ-parasparamatulyasanniveṣāḥ| vakrāḥdhanuṣkoṭyādivat| tathā, tīkṣṇāḥ-darbhāṅkuravat| visphuṭitaṃkesarādivat, ānanaṃ yeṣāṃ ta evam| bimbyādyanekopamānopādānaṃ teṣāṃ vicitrarūpadarṣanārtham| ṣira ādiṣvadhikavyathāḥ| tathā, kṣavathvādipradāḥ| tathā, kāsādikṛtaḥ| tairārtaḥ-pīḍito, grathitādikamupaveṣyate| kṛṣṇatvagādiṣca syāt| tata eva ca gudāṅkurebhyo gulmādisambhavaḥ| §10415 10